บางเรื่องเกี่ยวกับ เขมร – ไทย ในอดีต

เมื่อฝรั่งเศสมายึดประเทศเขมรเมืองประเทศราชของไทยไป ฝรั่งได้มาเขียนประวัติศาสตร์ให้คนเขมรและคนไทยเข้าใจว่าเดิมคนไทยอยู่ในประเทศจีน อพยพมาอยู่ในดินแดนไทยในปัจจุบัน เดิมดินแดนไทยที่เราอยู่กันในปัจจุบันเป็นของเขมร คนไทยนั้นเป็นขี้ข้าของเขมร เมื่อผมเป็นเด็กได้ฟังนิทานเรื่องพระร่วง และต่อมาได้ฟังเพลงไทยเดิมชื่อ “ขอมเงิน” ทำให้อยากไปเที่ยวเมืองเขมรและเมืองสุโขทัย จนกระทั่งต่อมาได้ไปยังสถานที่ดังกล่าวทั้งสองแห่งสมใจปรารถนา

เรื่องพระร่วงคงแต่งขึ้นสมัยรัชกาลที่ ๖ เนื้อเรื่องมีย่อ ๆ ว่า  เมื่อไทยอพยพจากจีนมาทำมาหากินอยู่ย่านนี้มีความชำนาญในการใช้จอบขุด (คือเสียม  ที่เขมรใช้เรียกชื่อคนไทยจนกระทั่งปัจจุบัน) คนไทยเป็นทาสเขมรต้องส่งส่วยน้ำไปให้กษัตริย์เขมรหรือขอมทุกปี แรก ๆ ใช้ตุ่มน้ำใสเกวียนส่งไป ตุ่มนั้นกว่าจะถึงเมืองพระนครก็แตกไปบ้างแต่คนไทย หรือ เสียม หรือ สยาม ต้องส่งเป็นสัญลักษณ์ คือ น้ำ (ธรรมเนียมแบบนี้ตอนหลังมักใช้เป็นดอกไม้เงินดอกไม้ทอง) จนกระทั่งผู้นำของไทยชื่อ “พระร่วง” เห็นว่าการส่งน้ำโดยใช้ตุ่มนั้นยากลำบากจึงคิดทำกระชุ หรือ กระบุงโดยใช้หวายมาสานแบบเดียวกับกระเฌอแล้วใช้นำรักหรือน้ำมันชันจากต้นยางนามาชะโลมจนแห้งใส่น้ำไม่รั่ว มีน้ำหนักเบา ไม่แตกเหมือนตุ่ม เมื่อภาชนะที่คนไทยคิดขึ้นได้นี้ส่งน้ำไปถึงเขมร พระเจ้าประทุมสุริยวงศ์ (หรืออีกชื่อหนึ่งเรียกท้าวพันทุม) ทอดพระเนตรเห็นเทคโนโลยีของไทยที่ก้าวหน้าเข้า จึงคิดว่าคนไทยพวกนี้ฉลาด จำจะต้องฆ่าเสีย จึงส่งนายทหารชื่อออกญาเดโช อันเป็นตำแหน่งขุนพลโบราณของเขมร ที่เอามาใช้เรียกออกญาเดโชฮุนเซ็นผู้นำในปัจจุบันนั่นเอง. ออกญาเดโชพร้อมด้วยทหารก็ใช้คาถาอาคมดำดินมาผุดขึ้นที่กรุงสโขทัยของไทย

ต่อไปนี้เป็นเนื้อเพลง “ขอมเงิน” เพลงไทยเดิมเก่าแก่ของไทยที่กล่าถึงออกญาเดโชมีว่า

“บัดเอ๋ยบัดนั้นออกญาเดโชใจหาญ น้อมเศียรประนตบทมาลย์ ทูลพระผู้ผ่านแผ่นไผท. ข้าจะขออาสาจับพ่อเมืองมาให้จงได้ แต่ถ้าแม้นม้นกล้าชิงชัย ข้าจะไม่ไว้ชีวัน แม้นว่าพระร่วงยังคงอยู่ข้าไม่ขอคืนสู่เขตขัณฑ์. จะตามปองจองผลาญสังหารมัน ให้ทรงทันสิ้นเศียรพารา. ทูลเสร็จถวายอภิวาท แทบบาทพันทุมนาถา ออกจาพพระโรงรจนา มาเกณฑ์ทัพทหารชาญฉกรรจ์”

ผู้ประสงค์จะฟังเพลงขอมเงินนี้ สามารถเปิดฟังในยูทูปได้เป็นเครื่องสายผสมระนาดขับร้องโดยประชิต ขำประเสริฐ หรืออาจารย์ประเวท กุมุท ก็ร้องได้ดี

เรื่องพระร่วงนี้เป็นนิยายปรัมปราที่แต่งขึ้นเพื่อเล่าโดยปราศจากมูลความจริง ที่วัดมหาธาตุจังหวัดสุโขทัยมีการปั้นรูปออกญาเดโชอยู่ในลานวัดจมดินอยู่ครึ่งตัว ผมเคยเห็นและถ่ายรูปไว้ ปัจจุบันยังมีหรือไม่ยังไม่ทราบ. ตามนิทานที่เล่าค้างไว้นั้น หรือในเนื้อเพลงมีเพียงออกญาเดโชยกทัพเป็นขอมดำดินมายังกรุงสุโขทัย ตอนน้้นพระร่วงบวชอยู่ที่วัดมหาธาตุ ออกญาเดโชได้เข้าไปหาพระร่วงแต่ไม่รู้จัก พระร่วงจึงตรัสว่าให้อยู่ตรงนี้ก่อน เนื่องจากพระองค์มีวาจาสิทธิ์ ออกญาเดโชก็เป็นหินอยู่ที่วัดมหาธาตุนั่นเอง

เรื่องพระร่วงวาจาสิทธิ์ยังมีเล่ากันอีกมากมาย เช่นพระองค์เคยเสวยปลา ยังเหลือแต่ก้างแล้วโยนทิ้งน้ำ แล้วตรัสให้ว่ายน้ำไป ปัจจุบันมีปลาชนิดหนึ่งมีเนื้อใสจนมองเห็นก้างข้างในเรียกกันว่า “ปลาพระร่วง” ทางภาคใต้มีต้นไม้ชนิดหนึ่งเรียกกันว่า “ไม้เก้งขี้พระร่วง” กลิ่นเหมือนอุจจาระไม่มีผิด เขาว่าพระร่วงเคยใช้แทนกระดาษทิชชู (การใช้ไม้พันด้วยผ้าเพื่อเช็ดก้น เพื่อถวายพระไว้ใช้เป็นจารีตโบราณยังมีปรากตใน “ฮีตสิบสองคลองสิบสี่” ของทางภาคอิสานสามารถหามาอ่านได้)  ว่ากันว่าพระร่วงนั้นเคยเสด็จไปทางใต้ของไทยพระองค์ทอดพระเนตรเห็นมะมวงที่มีเมล็ดติดค้างอยู่กับลูกเกือบจะหล่นลงดินพระองค์จึงตรัสว่า “อย่าร่วง” ผลไม้นั้นทางภาคกลางเรียกมะม่วงหิมพานต์ แต่ทางใต้เรียก “อย่าร่วง” (หรือ ยาร่วง) ยังคงเรียกกันจนปัจจุบัน

เรื่องที่เล่านี้ และเรื่องขอมดำดินนี้เป็นเรื่องปรัมปรา วันหลังจะนำเรื่องเขมรกับไทยอันเป็นเรื่องจริงในสมัยศรีวิชัย เรื่องก่อนสมัยสุโขทัยโดยมีหลักฐาน (จดหมายเหตุ) ประกอบ 

ตอนนี้เรื่องเขมรกับไทยในประวัติศาสตร์เป็นเรื่องน่าสนใจครับ

อรุณ เวชสุวรรณ